Trong xã hội hiện đại, nơi mà các mối quan hệ xã hội ngày càng đa dạng, phức tạp và có sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ mạng xã hội, việc giữ gìn, bảo vệ danh dự và nhân phẩm của mỗi cá nhân trở nên vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, thực tế vẫn tồn tại nhiều trường hợp con người bị xúc phạm, bôi nhọ, làm nhục hoặc tung tin sai sự thật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh, uy tín cũng như tinh thần. Vậy trong những tình huống như vậy, người bị hại cần làm gì, khởi kiện hoặc tố cáo ra sao để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình? Hãy cùng APEX LEGAL tìm hiểu chi tiết.
1. Khái niệm và dấu hiệu pháp lý của hành vi xâm phạm danh dự, nhân phẩm
Nhân phẩm: là tổng hợp những phẩm chất đạo đức, giá trị riêng biệt và đặc trưng của một cá nhân, tạo nên giá trị con người và được pháp luật bảo vệ.
Danh dự: là sự coi trọng, sự đánh giá tích cực của xã hội đối với một cá nhân dựa trên chuẩn mực đạo đức, hành vi ứng xử và những đóng góp cho cộng đồng.
Dấu hiệu của hành vi xâm phạm danh dự, nhân phẩm:
Mọi hành vi dùng lời nói, cử chỉ, hình ảnh hoặc phương tiện truyền thông nhằm lăng mạ, xúc phạm, bôi nhọ, bịa đặt, tung tin sai sự thật làm hạ thấp uy tín, nhân phẩm, hình ảnh của người khác đều được coi là hành vi xâm phạm danh dự, nhân phẩm.
Theo khoản 1 Điều 20 Hiến pháp 2013, mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác. Như vậy, bất kỳ hành vi nào xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm của cá nhân đều bị coi là vi phạm pháp luật và có thể bị xử lý theo nhiều hình thức khác nhau.
2. Bị xâm phạm danh dự, nhân phẩm thì khởi kiện như thế nào?
Tùy vào tính chất và hậu quả, người bị hại có thể lựa chọn tố cáo hình sự hoặc khởi kiện dân sự yêu cầu bồi thường.
✦ Tố cáo hình sự
Hồ sơ cần chuẩn bị:
• Đơn tố cáo;
• Giấy tờ tùy thân (CCCD);
• Chứng cứ liên quan (ghi âm, ghi hình, tin nhắn, lời khai nhân chứng…).
Trình tự:
• Nộp đơn tại Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Công an xã/phường nơi cư trú;
• Thời gian giải quyết: 20 ngày đối với tin báo thông thường, vụ việc phức tạp có thể kéo dài tối đa 02 tháng.
✦ Khởi kiện dân sự yêu cầu bồi thường
Hồ sơ khởi kiện:
• Đơn khởi kiện;
• Giấy tờ tùy thân (CCCD);
• Tài liệu, chứng cứ kèm theo.
Trình tự:
• Nộp đơn tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền;
• Trong vòng 03 ngày, Chánh án phân công Thẩm phán; trong vòng 08 ngày làm việc kể từ khi nhận đơn, Tòa án phải thông báo kết quả xử lý.
Căn cứ Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015, người bị hại có quyền yêu cầu bồi thường:
• Chi phí hợp lý để khắc phục thiệt hại;
• Thu nhập thực tế bị mất hoặc giảm sút;
• Khoản bù đắp tổn thất tinh thần (tối đa 10 lần mức lương cơ sở).
3. Hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm bị xử lý như thế nào?
✦ Xử phạt hành chính
• Đối với người thi hành công vụ: Phạt từ 4 – 6 triệu đồng, buộc xin lỗi công khai (Điểm b Khoản 2 Điều 2 Nghị định 144/2021/NĐ-CP).
• Đối với thành viên trong gia đình: Phạt từ 5 – 20 triệu đồng, buộc xin lỗi hoặc thu hồi tài liệu vi phạm (Điều 54 Nghị định 144/2021/NĐ-CP).
• Đối với trường hợp khác: Phạt từ 2 – 3 triệu đồng, kèm theo biện pháp xin lỗi công khai (Điểm a Khoản 3 Nghị định 144/2021/NĐ-CP).
✦ Truy cứu trách nhiệm hình sự
• Tội làm nhục người khác (Điều 155 BLHS 2015): phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10 – 30 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng – 05 năm.
• Tội vu khống (Điều 156 BLHS 2015): phạt tiền từ 10 – 50 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng – 07 năm.
• Tội gây rối trật tự phiên tòa, phiên họp (Điều 391 BLHS 2015): phạt tiền từ 10 – 100 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng – 03 năm.
• Tội làm nhục đồng đội (Điều 397 BLHS 2015): cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng – 05 năm.
✅ Như vậy, việc bị xâm phạm danh dự, nhân phẩm không chỉ gây tổn hại tinh thần mà còn là hành vi vi phạm pháp luật. Người bị hại hoàn toàn có thể khởi kiện dân sự để yêu cầu bồi thường thiệt hại hoặc tố cáo hình sự để xử lý nghiêm hành vi vi phạm.
👉 Nếu bạn hoặc người thân không may rơi vào trường hợp bị xúc phạm, hãy nhanh chóng thu thập chứng cứ, liên hệ cơ quan có thẩm quyền hoặc luật sư để được hỗ trợ pháp lý kịp thời.
Mọi thắc mắc xin vui lòng liên hệ với chúng tôi:
Công ty Luật TNHH Apex Legal (Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Trị)
Số điện thoại: 0969 481 635 (Luật sư Apex Legal)
Địa chỉ: C11 số 8, đường Hương Giang, phường Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị
Website: https://luatsuhoidap.com/
