Theo quy định của pháp luật, sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con sẽ có quyền thăm non và thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con. Tuy nhiên, nhiều người cha hoặc người mẹ không trực tiếp nuôi con thường né tránh, không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con. Điều này dẫn đến gánh nặng kinh tế dồn hết lên vai người còn lại, gây ra khó khăn cho người trực tiếp nuôi con trong việc bảo đảm cuộc sống, học tập và sự phát triển của trẻ.
Vậy khi rơi vào trường hợp này, bạn cần phải làm gì, thủ tục yêu cầu cấp dưỡng nuôi con sau khi ly hôn được thực hiện như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước để bạn bảo vệ quyền lợi chính đáng của con mình nhé.
1. Cấp dưỡng nuôi con là gì?
Theo khoản 24 Điều 3 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: Cấp dưỡng là việc một người có nghĩa vụ đóng góp tiền hoặc tài sản khác để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người không sống chung với mình mà có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng trong trường hợp người đó là người chưa thành niên, người đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình hoặc người gặp khó khăn, túng thiếu theo quy định của Luật này.
Theo khoản 2 Điều 7 Nghị quyết 01/2024/NQ – HĐTP: Tiền cấp dưỡng cho con là toàn bộ chi phí cho việc nuôi dưỡng, học tập của con và do các bên thỏa thuận. Trường hợp các bên không thoả thuận được thì Tòa án quyết định mức cấp dưỡng căn cứ vào thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng. Mức cấp dưỡng do Tòa án quyết định nhưng không thấp hơn một nửa tháng lương tối thiểu vùng tại nơi người cấp dưỡng đang cư trú cho mỗi tháng đối với mỗi người con.
Theo quy định tại khoản 2 Điều 82 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014: Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.
Như vậy, cha, mẹ nếu không trực tiếp nuôi con, chung sống với con thì phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên, con đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
Hiện nay, Luật Hôn nhân và gia đình quy định vợ chồng có quyền thỏa thuận về cấp dưỡng cho con, nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết
Thực tế hiện nay, dù vợ chồng đã thỏa thuận mức cấp dưỡng và Tòa án đã ra phán quyết nhưng không phải ai cũng thực hiện nghĩa vụ này đầy đủ, đặc biệt có rất nhiều trường hợp một bên vất vả nuôi con trong khi bên còn lại trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng mặc dù đủ khả năng để thực hiện nghĩa vụ.
2. Trường hợp đã có bản án/quyết định cấp dưỡng của Tòa án
Trong trường hợp việc cấp dưỡng cho con đã được ghi nhận trong Bản án/quyết định của Tòa án, bên không trực tiếp nuôi con không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng, bạn có quyền yêu cầu thi hành Bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ yêu cầu thi hành án
Hồ sơ cần có:
– Đơn yêu cầu thi hành án; 
– Bản án/quyết định hoặc tài liệu khác có liên quan (Bản sao chứng thực);
– Căn cước/Căn cước công dân/Chứng minh nhân dân (Bản sao chứng thực);
– Giấy khai sinh của con (Bản sao chứng thực);
– Bằng chứng, tài liệu về việc không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng (sao kê ngân hàng, tin nhắn, cuộc gọi…)
Bước 2: Nộp hồ sơ yêu cầu thi hành án
Bạn có thể gửi yêu cầu thi hành án tại cơ quan thi hành án dân sự tỉnh, thành phố, hoặc phòng thi hành án dân sự khu vực trong phạm vi địa bàn tỉnh, thành phố nơi tòa án đã xét xử sơ thẩm.
Có thể nộp bằng hình thức trực tiếp hoặc nộp qua đường bưu điện.
Bước 3: Ra quyết định thi hành án
Cơ quan thi hành án có nghĩa vụ ra quyết định thi hành án trong thời gian 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được yêu cầu hợp lệ.
Bước 4: Thi hành bản án
Người phải thi hành án có thời gian tự nguyện thi hành án là 10 ngày kể từ ngày nhận được Quyết định thi hành án.
Chấp hành viên được phân công thực hiện thi hành án có trách nhiệm xác minh điều kiện thi hành án của người phải thi hành án.
Trong trường hợp hết thời hạn thi hành án tự nguyện mà người có nghĩa vụ cấp dưỡng không thực hiện thì sẽ bị cưỡng chế.
3. Trường hợp chưa có bản án/quyết định của Tòa án về việc cấp dưỡng
Trong trường hợp vợ chồng ly hôn, hai bên tự thỏa thuận về mức cấp dưỡng, không yêu cầu Tòa án giải quyết. Sau đó, bên không trực tiếp nuôi con không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng, người trực tiếp nuôi con có quyền khởi kiện yêu cầu cấp dưỡng ra Tòa án
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
– Đơn khởi kiện về việc cấp dưỡng nuôi con;
– Căn cước/Căn cước công dân/Chứng minh nhân dân (Bản sao chứng thực);
– Giấy xác nhận thông tin về cư trú;
– Bản án/Quyết định ly hôn (Bản sao chứng thực);
– Giấy khai sinh (Bản sao chứng thực);
– Các tài liệu, chứng cứ chứng minh nhu cầu cấp dưỡng của con (hóa đơn sinh hoạt, học phí…)
– Các tài liệu, chứng cứ chứng minh thu nhập của người không trực tiếp nuôi con (nếu có).
Bước 2: Nộp hồ sơ tại Tòa án
Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ ở bước 1, bạn có thể nộp trực tiếp hoặc gửi bưu điện đến Tòa án nhân dân Khu vực nơi bị đơn cư trú (người không thực hiện cấp dưỡng).
Bước 3: Tòa án giải quyết
Tòa án sau khi nhận được hồ sơ hợp lệ, sẽ tiến hành ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí, thụ lý vụ án, tiến hành giải quyết và ra bản án/quyết định.
Nếu Tòa án ra phán quyết người không trực tiếp nuôi con cấp dưỡng thì người trực tiếp nuôi con lại yêu cầu thi hành án theo thủ tục như trên.
4. Chế tài xử lý khi không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con
Nếu người có nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con cố tình không chấp hành bản án/quyết định của Tòa án; không tự nguyện thi hành án thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Về xử phạt vi phạm hành chính: theo khoản 1, Điều 57 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, nuôi dưỡng cha, mẹ hoặc chăm sóc, cấp dưỡng con sau ly hôn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng.
Về xử lý hình sự: theo Điều 186 Bộ Luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, 2025 quy định về tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng: Người nào có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực tế để thực hiện việc cấp dưỡng đối với người mà mình có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của pháp luật mà từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, làm cho người được cấp dưỡng lâm vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này mà còn vi phạm, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 380 của Bộ luật này, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
Ly hôn không chỉ là sự chấm dứt quan hệ vợ chồng mà còn mở ra trách nhiệm đảm quyền lợi và sự phát triển của con cái. Nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con sau ly hôn là quy định bắt buộc và cũng là cách để cha mẹ cùng chia sẻ trách nhiệm với con, dù không còn chung sống.
Mọi thắc mắc xin vui lòng liên hệ với chúng tôi:
Công ty Luật TNHH Apex Legal (Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Trị)
Số điện thoại: 0969 481 635 (Luật sư Apex Legal)
Địa chỉ: C11 số 8, đường Hương Giang, phường Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị
Website: https://luatsuhoidap.com/
