Trong quan hệ hôn nhân, nghĩa vụ chung thủy là nền tảng pháp lý bảo đảm sự bền vững và tôn trọng lẫn nhau giữa vợ chồng. Việc một bên vi phạm nghĩa vụ này không chỉ xâm phạm đạo đức hôn nhân mà còn là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Vậy, khi vợ hoặc chồng có hành vi ngoại tình, người còn lại có quyền khởi kiện hoặc tố cáo hay không, và pháp luật bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ ra sao? Apex Legal sẽ phân tích cụ thể các quy định hiện hành và định hướng giải pháp pháp lý phù hợp.
1. Ngoại tình có phải là hành vi vi phạm pháp luật không?
Có.
Ngay từ những quy định đầu tiên của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, Nhà nước đã xác lập rõ ràng nguyên tắc cốt lõi của chế độ hôn nhân tại Việt Nam, đó là: “hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng” (khoản 1 Điều 2). Nguyên tắc này thể hiện bản chất nhân văn của pháp luật hôn nhân, hướng tới việc bảo vệ giá trị đạo đức, sự bền vững của gia đình và quyền bình đẳng giữa nam và nữ trong quan hệ vợ chồng.
Không chỉ dừng lại ở việc xác định nguyên tắc, pháp luật còn đặt ra giới hạn pháp lý rõ ràng đối với hành vi vi phạm. Theo điểm c khoản 1 Điều 5, pháp luật nghiêm cấm việc người đang có vợ hoặc có chồng mà vẫn kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác; đồng thời cũng cấm người độc thân kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang trong quan hệ hôn nhân hợp pháp.
Như vậy, có thể nhận thấy rằng ngoại tình là hành vi xâm phạm trực tiếp đến nền tảng của chế độ hôn nhân và gia đình, đi ngược lại nguyên tắc một vợ, một chồng, vợ chồng bình đẳng, và được pháp luật xác định là hành vi bị cấm.
2. Cơ sở pháp lý điều chỉnh hành vi “ngoại tình”
- Luật Hôn nhân và gia đình:
– Khoản 1 Điều 2: Xác định nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân là “hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng”;
– Điểm c khoản 1 Điều 5: Quy định rõ hành vi bị cấm là “người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác; hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có vợ, có chồng”.
- Nghị định 86/2020/NĐ-CP:
Điều 59. Hành vi vi phạm quy định về kết hôn, ly hôn và vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng
- Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017:
Điều 182. Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng
3. Cần chuẩn bị những gì để khởi kiện hoặc tố cáo ngoại tình?
Để Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền xem xét, nên chuẩn bị kỹ lưỡng các chứng cứ hợp pháp, chẳng hạn như:
- Hình ảnh, video, tin nhắn chứng minh hành vi ngoại tình của vợ/chồng;
- Các tài liệu, chứng cứ chứng minh mối quan hệ hôn nhân hợp pháp của vợ/chồng;
- Tài liệu, vật chứng khác (như là giấy khai sinh của con, hợp đồng vay vốn đứng tên của vợ và chồng, …)
Lưu ý: Việc thu thập chứng cứ cần thực hiện đúng quy định của pháp luật — tránh xâm phạm đời tư, bí mật thư tín hoặc quyền cá nhân của người khác.
4. Người thứ ba có thể bị khởi kiện không?
Có.
Nếu người thứ ba biết rõ đối phương đã có vợ/chồng mà vẫn cố tình chung sống như vợ chồng có thể bị:
- Xử phạt hành chính (Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP) Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng;
- Truy cứu hình sự theo Điều 182 BLHS nếu tái phạm hoặc gây hậu quả nghiêm trọng.
Ngoài ra, người bị hại có thể khởi kiện dân sự yêu cầu xin lỗi công khai, cải chính thông tin hoặc bồi thường thiệt hại về danh dự, nhân phẩm.
Kết luận:
Từ những phân tích ở trên có thể thấy rằng, ngoại tình là hành vi đi ngược lại nguyên tắc một vợ, một chồng – nền tảng của chế độ hôn nhân và gia đình, đồng thời là hành vi bị nghiêm cấm. Trong trường hợp một bên vợ hoặc chồng vi phạm nghĩa vụ chung thủy, người còn lại hoàn toàn có quyền khởi kiện hoặc tố cáo khi có đủ chứng cứ chứng minh hành vi này. Tùy vào mức độ vi phạm, người ngoại tình có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, và hành vi đó cũng có thể được xem là lỗi khi Tòa án giải quyết ly hôn, chia tài sản hoặc quyền nuôi con. Như vậy, pháp luật Việt Nam bảo vệ chế độ hôn nhân một vợ, một chồng, đồng thời trao cho mỗi cá nhân quyền sử dụng công cụ pháp lý để bảo vệ danh dự, nhân phẩm và quyền lợi hợp pháp của mình khi bị phản bội trong hôn nhân.
Lưu ý:
Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo thông tin pháp luật tổng quát, không thay thế cho tư vấn pháp lý cụ thể. Mỗi vụ việc có những yếu tố riêng như tính chất, mức độ vi phạm, hậu quả đối với hôn nhân và gia đình, cũng như chứng cứ chứng minh hành vi ngoại tình. Do đó, để có đánh giá chính xác và hướng xử lý phù hợp, người liên quan nên liên hệ luật sư để được xem xét hồ sơ, hướng dẫn thu thập chứng cứ, soạn thảo đơn khởi kiện hoặc tố cáo đúng quy định pháp luật.
Mọi thắc mắc xin vui lòng liên hệ với chúng tôi:
Công ty Luật TNHH Apex Legal (Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Trị)
Số điện thoại: 0969 481 635 (Luật sư Apex Legal)
Địa chỉ: C11 số 8, đường Hương Giang, phường Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị
Website: https://luatsuhoidap.com/
