Lâu nay, nhiều người vẫn cho rằng việc sử dụng ma túy chỉ gây hại cho chính bản thân và nếu bị phát hiện thì cùng lắm cũng chỉ bị xử phạt hành chính. Thế nhưng, kể từ 01/7/2025, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy đã chính thức được hình sự hóa. Đây là bước thay đổi quan trọng trong chính sách pháp luật, nhằm tăng tính răn đe, siết chặt phòng chống ma túy và bảo vệ cộng đồng trước hiểm họa từ “cái chết trắng”. Hãy cùng Luật sư Apex Legal tìm hiểu rõ hơn về quy định mới này.
1. Ma túy là gì?
Ma túy (còn được gọi bằng nhiều tên khác như mai thúy, đồ, hàng trắng, chất cấm…) là thuật ngữ chung chỉ những chất tác động trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương, tạo ra các cảm giác như giảm đau, hưng phấn hoặc khoái cảm giả tạo. Ma túy có thể có nguồn gốc tự nhiên (như morphin, codein, thebaine…), bán tổng hợp (như heroin – được điều chế từ morphin) hoặc tổng hợp hoàn toàn (như amphetamine). Khi sử dụng nhiều lần, các chất này gây ra tình trạng lệ thuộc: nếu không tiếp tục sử dụng, người dùng sẽ rơi vào trạng thái khó chịu, thậm chí đau đớn cả về thể chất lẫn tinh thần…
Căn cứ tại khoản 10 Điều 2 Luật Phòng, chống ma túy hiện hành quy định: Người sử dụng trái phép chất ma túy là người có hành vi sử dụng chất ma túy mà không được sự cho phép của người hoặc cơ quan chuyên môn có thẩm quyền và xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể có kết quả dương tính.
2. Tác hại của ma túy
Ma túy có thể xâm nhập vào cơ thể qua nhiều con đường như: hút, hít, nhai, nuốt, tiêm chích… Khi đã vào cơ thể, ma túy gây nhiễm độc, làm rối loạn hoạt động của hệ thần kinh trung ương, dẫn đến trạng thái lú lẫn, loạn thần, tâm lý bất ổn, suy giảm một số chức năng cơ bản của cơ thể. Người sử dụng có thể xuất hiện ảo giác, cảm giác lạ, hoặc tạm thời giảm đau.
Nếu sử dụng lâu dài, ma túy gây lệ thuộc (nghiện). Khi ngừng hoặc không được dùng tiếp, người nghiện sẽ rơi vào “hội chứng cai” với các biểu hiện vật vã dữ dội như: tiêu chảy, nôn ói, đau mỏi toàn thân, nhức cơ xương, tim đập loạn nhịp, chán ăn, mất ngủ, sụt cân nhanh… Những cơn đau đớn này khiến họ buộc phải tiếp tục dùng ma túy để thoát khỏi cảm giác khổ sở.
Hậu quả của việc nghiện ma túy vô cùng nghiêm trọng: sức khỏe suy kiệt, khả năng học tập và lao động giảm sút hoặc mất hẳn; hệ thần kinh, hệ tiêu hóa, hô hấp, tuần hoàn, chức năng thải độc và làn da đều bị tổn hại; cơ thể suy nhược toàn diện. Người nghiện thường gầy gò, xanh xao, mắt trắng dã, môi thâm, da xám tái, dáng đi xiêu vẹo; có khi phù nề do thiếu dinh dưỡng, rối loạn nhịp sinh học (thức đêm, ngủ ngày), sức khỏe giảm sút rõ rệt.
Về lâu dài, nghiện ma túy dẫn đến tình trạng nhiễm độc mãn tính, làm người bệnh gầy yếu, suy giảm nghiêm trọng sức lao động, trí nhớ và khả năng tập trung. Đặc biệt, nếu sử dụng ma túy quá liều, nguy cơ tử vong đột ngột là rất cao.
3. Sử dụng trái phép chất ma túy thì bị xử lý như thế nào?
3.1 Xử phạt hành chính người sử dụng trái phép chất ma túy
Khoản 1 Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định: Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy. Trong một số trường hợp, cá nhân còn có thể bị áp dụng biện pháp quản lý tại địa phương hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Quy định này khẳng định rằng, chỉ riêng việc sử dụng ma túy trái phép – tức là người dùng ma túy cho bản thân mà không liên quan đến tàng trữ, mua bán hay vận chuyển – đã là hành vi vi phạm pháp luật. Đây là mức xử lý ở giai đoạn ban đầu, khi hành vi chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm hình sự.
3.2 Xử lý hình sự người sử dụng trái phép chất ma túy
Trước thời điểm 01/7/2025, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy không bị coi là tội phạm. Tại Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 chỉ quy định xử lý về tội tàng trữ trái phép chất ma túy và tội danh này chủ yếu là đối với người tàng trữ để sử dụng. Không quy định bất kỳ tội danh nào đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy.
Nhưng luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự hiệu lực từ 01/7/2025 đã quy định thêm tội danh “Sử dụng trái phép chất ma túy” (Điều 256a) theo hướng xử lý những người đang trong quá trình cai nghiện hoặc vừa kết thúc quá trình cai nghiện ma túy mà tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy, nhằm giảm tình trạng sử dụng ma túy và tăng hiệu quả quản lý. Cụ thể:
Điều 256a. Tội sử dụng trái phép chất ma túy
1. Người nào sử dụng trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 03 năm:
a) Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
b) Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
c) Đang trong thời hạn 02 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
d) Đang trong thời hạn 02 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy.
2. Tái phạm về tội này thì bị phạt tù từ 03 năm đến 05 năm.
4. Ý nghĩa của việc hình sự hóa hành vi sử dụng ma túy
– Tăng cường răn đe: Người sử dụng ma túy sẽ không còn coi việc này chỉ là vi phạm hành chính “nhẹ nhàng”, mà phải ý thức rõ nguy cơ bị xử lý hình sự.
– Ngăn ngừa tái phạm: Việc đưa vào xử lý hình sự khắc phục tình trạng xử phạt nhiều lần nhưng người vi phạm vẫn tiếp tục sử dụng, từ đó tạo sức ép buộc họ chấm dứt hành vi.
– Bảo vệ cộng đồng: Hạn chế việc lôi kéo, rủ rê người khác sử dụng và ngăn chặn các loại tội phạm phát sinh từ ma túy, góp phần giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.
Mọi thắc mắc xin vui lòng liên hệ với chúng tôi:
Công ty Luật TNHH Apex Legal (Đoàn Luật sư tỉnh Quảng Trị)
Số điện thoại: 0969 481 635 (Luật sư Apex Legal)
Địa chỉ: C11 số 8, đường Hương Giang, phường Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị
Website: https://luatsuhoidap.com/
